تاریخچه چرخ خیاطی  از زمان جرقه خوردن ایده آن تا زمان عملی شدن این ایده را در بر می گیرد. بخش عظیمی از این فاصله زمانی بین فکر تا عمل به قبولاندن این موضوع  به مردم که دستگاه های دوخت و دوز تنها به سهولت کار و افزایش راندمان آن ها کمک خواهد کرد، گذشت. اما در نهایت با بکارگیری چرخ خیاطی ها در کارگاه ها و تولیدی ها، خیلی زود این دستگاه ها نقش حیاتی در صنعت مد و پوشاک پیدا کرده اند، تا جایی که امروزه بدون این دستگاه ها عملا دوخت و دوز متوقف خواهد شد. در این محتوا، به سفری در گذر زمان می‌رویم و تاریخچه پرفراز و نشیب این اختراع خارق‌العاده را مرور می‌کنیم.

 ایده تولید دستگاه های دوخت و دوز متعلق به چه کسی است؟

خیلی از افرادی که به مطالعه تاریخ علاقه مندند، عقیده دارند که تاریخ اختراع این دستگاه به سال 1790  توسط تامس سنت، که یک خیاط انگلیسی بود، بر می گردد. اما مطالعه عمیق تاریخ نشان می دهد که نخستین بار جرقه ابداع این دستگاه در سال 1755 توسط چارلز ویسن تال، مخترع آلمانی، زده شد. البته باید گفت هیچکدام از این ایده ها به ثمر نرسید و  راه به جایی نبرد. ایده تولید یک ماشین دوخت هم چنان دست به دست شد تا سال 1829 که یک خیاط فرانسوی به اسم باتلمی تیمونیه، تلاش کرد تا این ایده را به ثمر برساند. این اختراع در آن زمان به هیچ عنوان مورد پذیرش افراد قرار نگرفت، چرا که افراد تصور می کردند ورود این دستگاه به بازار جای آن ها را خواهد گرفت و به نوعی آن ها را کنار خواهد زد، بنابراین از هیچ نلاشی برای نابودی این اختراع سرباز نزدند، تا جایی که نیمه شب با حمله به خانه او، اختراع وی را به آتش کشاندند.

داستان ثبت اولین اختراع چرخ خیاطی

از آنجایی که جهان همواره به سمت ماشینی شدن حرکت می کند، بار دیگر ایده تولید یک ماشین دوخت برای سرعت دادن دوخت و دوز و پاسخ به نیاز افراد به کار گرفته شد. در سال 1845 بالاخره ماشین های دوخت و دوز در کشور آمریکا اختراع شدند که از نظر ظاهری به چرخ خیاطی های امروزی مشابه بود. این دستگاه های دوخت و دوز با یک سرعت باور نکردنی در سراسر جهان به کار گرفته شدند. در نهایت در سال 1846، الیاس هاو توانست یک چرخ خیاطی کار آمد که دارای یک سوزون سوراخ دار و دو منبع دوخت بود را ثبت اختراع کند. با این حال باید گفت این آقا، ایده نو اختراع چرخ خیاطی را ارائه نداد و صرفا تنظیماتی را برای بالا بردن کارآیی دستگاه انجام داد و سعی کرد طی 8 سال دستگاه خود را ارتقا ببخشد.

طی سالهایی که الیاس هاو تلاش داشت که دستگاه خود را به طور گسترده توسعه دهد، افراد زیادی از ایده او کپی برداری کردند. Isaac Merritt Singer از افرادی بود که با استفاده از ایده هاو، چرخ خیاطی های سینگر را تولید کرد. البته باید گفت که دستگاه های سینگر نمونه توسعه یافته ایده هاو بودند؛ تنظیمات این دستگاه ها به گونه ای بود که می توانست تا حدود 900 کوک در دقیقه را بزند. دستگاه های سینگر به سرعت در تمامی جهان به کار گرفته شدند و سینگر طی یک بازه زمانی کوتاهی به عنوان یکی از تجارت های بین المللی آمریکا شناخته شد. موفقیت برند سینگر در جهان سبب شد تا هاو احساس کند که از ایده او سو استفاده شده است، چرا که دستگاه اولیه توسط او اختراع شد در حالی که برای او هیچ مزایای مالی وجود نداشت. این موضوع سبب شد تا هاو وارد یک دعوای قضایی با سینگر شود. این کشمکش ها ادامه پیدا کرد تا این که سینگر و تمامی کسانی که از ایده هاو استفاده کردند، محکوم و ملزم به پرداخت بخشی از سود خود به آقای الیاس هاو شدند. با وجود تمامی این داستان ها، می توان گفت مهم ترین نقش در عملی شدن ایده تولید دستگاه چرخ خیاطی، متعلق به سینگر است. او بود که توانست تحولی عظیمی در صنعت مد و پوشاک ایجاد کند.

ادغام برق با چرخ خیاطی های دستی

شروع اختراع و طراحی چرخ خیاطی های الکتریکی را باید در اوایل قرن بیستم جستحو نمود. در واقع در آن بازه زمانی افراد زیادی با هدف افزایش ظرفیت تولید، تلاش بر تبدیل چرخ خیاطی های دستی به چرخ خیاطی های الکتریکی داشتند. در نهایت شرکت جیمز هیلی، که یک شرکت آمریکایی بود، توانست در سال ۱۸۸۹ اولین چرخ خیاطی الکتریکی را رونمایی کند. چرخ خیاطی تولید شده توسط این شرکت به وسیله یک موتور الکتریکی حرکت می کرد که می توانست سرعت دوخت دوز را بسیار بالا ببرد ولی با این حال چندان مورد استقبال قرار نگرفت.

در سال ۱۹۰۵، شرکت آمریکایی سینگرز محصولی تحت عنوان چرخ خیاطی الکتریکی به بازار ارائه کرد که توانست توجه افراد را به خود جلب کند.
این دستگاه نیز از یک موتور الکتریکی برای حرکت و دوخت و دوز پیروی میکرد ولی در مقایسه با سایر دستگاه های تولید شده با طراحی مشابه،‌ دوخت دقیق تری را ارائه می داد. طولی نکشید که محصول شرکت سینگرز بین مردم و افرادی که دستی بر هنر خیاطی داشتند، محبوب شد و به سرعت رقبای خود را در بازار کنار زد.

بعد از این که چرخ خیاطی های الکتریکی سینگرز روانه بازار شد، تولید این نسل از چرخ خیاطی ها توسط شرکت های دیگر نیز استارت خورد.  با گذر زمان طراحی های این محصولات همگام با پیشرفت جهانی تکنولوژی مدرن تر و بروز تر گردیده و قابلیت های بسیاری به نسخه اولیه چرخ خیاطی های الکتریکی اضافه شده است، تا جایی که  امروزه در بازار چرخ خیاطی‌ های الکتریکی در انواع مختلف دستی، نیمه اتوماتیک و اتوماتیک به چشم می خورد. می توان گفت در حال حاضر بخش بزرگی از  کنترل روند دوخت دوز بر عهده چرخ خیاطی ها بوده و به همین دلیل صنعت نساجی به آن ها وابسته می باشد.

چرخ های هوشمند انقلابی در صنعت دوخت و دوز (دیجیتال)

جدید ترین نوع چرخ خیاطی در بازار، در حال حاضر، چرخ خیاطی های تمام دیجیتال می باشند. این چرخ خیاطی ها به گونه ای طراحی شده اند که برای شروع دوخت و دوز فقط کافی است برنامه مورد نظر توسط خیاط انتخاب شود و تنها کار خیاط به هنگام کار با آن ها، هدایت پارچه می باشد. این نسل جدید چرخ خیاطی ها سبب شده اند تا بار بزرگی از دوش خیاطان برداشته شود و سرعت آن ها در دوخت دوز بدون این که بخواهند انرژی بیشتری بگذارند، بالاتر رود.

ورود چرخ خیاطی به ایران

اولین چرخ خیاطی در اواخر قرن نوزدهم توسط تجار به ایران وارد شد. در واقع ورود چرخ خیاطی به ایارن به واسطه سفر مظفرالدین شاه قاجار به فرنگ بود. او در این سفر تصمیم گرقت تا یک چرخ خیاطی برای دوخت لباس سوگولی های خود به ایران بیاورد. از آنجایی که این چرخ خیاطی ساخت فرنگ بود و مردم دید خوبی به فرنگیان نداشتند، این دستگاه در ابتدا مورد توجه مردم قرار نگرفت. اما سهولت استفاده از این دستگاه و افزایش سرعت دوخت و دوز سبب شد، تا توجه مردم به این اختراع جدید جلب شود.

در اوایل قرن بیستم، کارخانه‌های تولید چرخ خیاطی در ایران تاسیس شدند. این کارخانه‌ها چرخ خیاطی را با قیمت مناسب‌ تر به بازار عرضه می‌کردند و برخی از آن ها آموزش استفاده از این دستگاه را نیز به مردم می دانند. امروزه مردم این دستگاه را در کنار خود، در صنعت مد و پوشاک پذیرفته اند، تاجایی که در حال حاضر دوخت و دوز بدون این دستگاه ها متوقف خواهد شد و به نوعی امکان پذیر نیست.